Doet een heimelijke gave Trump’s toorn bedaren?

31/10 17:15 - Doet een heimelijke gave Trump’s toorn bedaren?
  door Herman Michiel 26 oktober 2025 "Een heimelijke gave doet de toorn bedaren, een geschenk in de buidel hevige gramschap" (Spreuken 21;14)   De politieke leiders van de Europese Unie bevinden zich in een lastig parket, “between a rock and a hard place” zoals de Engelse uitdrukking luidt. De ‘rock’, dat zijn natuurlijk de Verenigde Staten, minstens sinds driekwart eeuw de sheriff van de wereld, die echter zowel economisch als geopolitiek de hete adem van China in de nek voelt. Die leidersplaats delen, om nog niet te spreken van afstaan, is wel het laatste waar Washington aan denkt. Maar waar zit de Europese Unie bij dit duel tussen supermachten? Ze staat erbij en kijkt ernaar. Niets is in haar geval minder toepasselijk dan de idee dat als twee honden vechten om een been, een derde ermee heen loopt. Haar ontbreken de wil en de verbeeldingskracht om zich niet langer te laten leiden door de oogmerken van haar historische ‘partner’. Die partner is erin geslaagd haar globale dominantie en haar negenhonderd-en-zoveel militaire basissen wereldwijd te laten doorgaan voor een waarborg van de Europese veiligheid. Die partner is er zelfs in geslaagd om op een mum van tijd de Europese regeringen - op de Spaanse na - ertoe te overhalen hun militaire uitgaven naar het astronomisch cijfer van 5% van het BBP op te drijven, met als enig ‘argument’ dat men anders beter vanaf nu Russisch leert.   Schipperen Maar zomaar de Verenigde Staten volgen in haar ramkoers met China is voor de Europese Unie ook geen wensbare politiek. China is, na de VS en Groot-Brittannië, de derde grootste afzetmarkt voor de Europese export, en de belangrijkste handelspartner wat betreft import. De Duitse export van wagens naar China is even groot als die naar Frankrijk, en krijgt nog een groter belang na Trump’s invoerheffingen. In een standpunt over de verhouding met China van BusinessEurope, de grootste Europese patronale lobby, vindt men dan ook geen agressieve toon en wordt vooral aangestuurd op het voorzichtig schipperen tussen de twee echte wereldmachten. Want ja, China is een belangrijke afzetmarkt, maar de EU exporteert bijna drie keer zoveel naar de Verenigde Staten als naar China. Anderzijds beschikt China over de grootste voorraden ter wereld aan zeldzame aardmetalen, die voor de technologische en militaire sector van essentieel belang zijn… Natuurlijk verwacht Trump van de EU meer volgzaamheid in de Amerikaanse confrontatie met Peking. Het officiële antwoord van de EU daarop is dat ze niet uit is op ‘ontkoppeling’ (decoupling) t.o.v. China, maar op de-risking, de risico’s op afhankelijkheid verminderen door veelzijdiger handelsbetrekkingen. Helaas hebben die zeldzame aardmetalen een paar miljard jaar geleden niet besloten zich uitsluitend in het Westen te vestigen. Het geschipper tussen twee grootmachten blijft voor de EU-leiding dus een blijvend kopbreken.   Heimelijke gaven Onder die omstandigheden kunnen Europese leiders hopen dat stille blijken van onderdanigheid de gespannen relatie Brussel-Washington zullen verbeteren, of ze in ieder geval niet verslechteren. Zoals het Bijbelse boek Spreuken al zegde, een heimelijke gave doet de toorn bedaren. Daarvan zijn er de laatste tijd, niettegenstaande de heimelijkheid, een aantal aan het licht gekomen, althans voor wie niet gelooft dat een Europese lidstaat uit eigen beweging één van zijn technologische kroonjuwelen een exportverbod zal opleggen. [caption id="attachment_25099" align="alignright" width="400"] Karikatuur door Tim Reckmann, in publiek domein CC-BY-NC 2.0 [/caption] Het geval ASML dateert nog van het Biden-tijdperk. Begin 2023, toen Rutte nog premier was en geen secretaris-generaal van de NAVO, bleek er een akkoord gesloten te zijn tussen Washington en Den Haag, waarbij Nederland de export naar China van ASML’s geavanceerde machines voor chipproductie verbood. “We berichten daar eigenlijk niets over” was het enige dat Rutte erover kwijt wou. Een heimelijke gave dus. Nexperia is een ander en zeer recent geval. Het in Nederland gevestigde bedrijf produceert ‘ordinaire’ chips, onder andere voor de auto-industrie, en is eigendom van de Chinese firma Wingtech. Half oktober bleek de Nederlandse overheid de controle over het bedrijf overgenomen te hebben, zich daarbij beroepend op een duistere Wet op de Beschikbaarheid van  Goederen. “Met dit besluit wordt voorkomen dat de goederen die Nexperia maakt niet beschikbaar zouden zijn in een noodsituatie”, aldus de regering. Verleden jaar was er een vergelijkbare ingreep door de Britse overheid i.v.m. een andere vestiging van Nexperia. ‘Toevallig’ plaatste Washington in december 2024 Wingtech op zijn lijst van bedrijven die een bedreiging kunnen vormen voor de nationale veiligheid. De VS moeten dus geen moeilijke bilaterale of internationale onderhandelingen voeren om haar ‘veiligheidspolitiek’ te laten overnemen door derden; een vingerknip of een of andere bedreiging volstaat daarvoor. Bij wijze van illustratie, zulke bedreiging kwam onlangs nog aan bod bij besprekingen binnen de Internationale Maritieme Organisatie (IMO), een VN-agentschap dat het maritiem transport regelt. Een voorstel van de EU voor een geleidelijke transitie naar duurzamere brandstof voor de zeevaart had ruime internationale steun, o.a. van China en Brazilië. Maar de VS wil ten allen prijze zijn vuil en duur LNG blijven slijten, en dreigde met represailles aan al wie het voorstel zou steunen. Resultaat: de beslissing wordt minstens met een jaar uitgesteld …   Geschenken in de buidel Het tweede deel van de bijbelse spreuk gaat over financiële cadeaus (een geschenk in de buidel) die de gramschap van een toornig figuur zouden moeten temperen. Dit is althans wat Commissievoorzitter von der Leyen moet gehoopt hebben toen ze eind juli voor honderden miljarden investeringen, aankopen van Amerikaanse wapens en LNG (plus nul Europese importheffingen) beloofde aan toornige Trump in ruil voor een ‘voordelig’ exporttarief van ‘slechts’ 15% op Europese export. De kans is groot dat de toorn van Washington alleen zal vergroten als blijkt dat von der Leyen’s geschenkverpakking niets bevatte, want de Commissievoorzitter kan nu eenmaal niet beslissen over de keuzes die privé-bedrijven maken. Misschien hopen Europese leiders dat het er alleen op aankomt te schipperen tot de onverlaat het Witte Huis verlaten heeft en een ‘nette’ Democraat het roer terug in handen krijgt. Men vergeet dan echter dat de bedreiging van het wereldleiderschap en de VS-China rivaliteit niet zullen verdwijnen met Trump, en dat ook de Democraten het partnerschap met de EU alleen huldigen als het in hun kraam past. Zijn er dan eigenlijk wel alternatieven? Die zijn er, maar ze vallen buiten het ideeënkader van de Europese leiders. De steun aan de Amerikaanse overheersingspolitiek opgeven, en goede relaties uitbouwen met de rest van de wereld. Ook met naaste buur Rusland, de enige manier om tot duurzame vrede te komen in de regio. De NAVO, een overheersingsinstrument van de VS, verlaten, en al hun militaire basissen in Europa sluiten. Een internationale handelspolitiek voeren die door de volkeren in Afrika en Latijns-Amerika geapprecieerd wordt. Men ziet gemakkelijk in dat dit ook inhoudt dat de fundamenten waarop de Europese Unie berust moeten omgegooid worden. Een werk op langere termijn dus, maar als de wereld op een keerpunt staat zijn er geen korte-termijnoplossingen.      ...