Bosnisch-Servische leider Dodik legt zich alsnog neer bij einde presidentschap

20/10 15:15 - Bosnisch-Servische leider Dodik legt zich alsnog neer bij einde presidentschap
De politiek leider van de Bosnische Serviërs, Milorad Dodik, doet een stap opzij. Republika Srpska, het deel van Bosnië en Herzegovina waar vooral Bosnische Serviërs wonen, heeft sinds dit weekend een tijdelijke president. Daarmee erkent Dodik eindelijk impliciet ook zelf, maanden nadat hij werd veroordeeld en uit zijn ambt werd gezet, dat hij geen president meer is. Dat had nogal wat voeten in de aarde. Al in februari veroordeelde de hoogste rechter in Bosnië en Herzegovina Dodik tot een jaar cel. Ook werd hem verboden om de komende zes jaar een politieke functie uit te oefenen. Aanleiding was onder meer dat Dodik uitspraken van het Constitutioneel Hof naast zich neerlegde. Botsingen met hoge diplomaat Verder weigerde Dodik besluiten uit te voeren van de zogeheten hoge vertegenwoordiger van de internationale gemeenschap in het land. Die ziet toe op de uitvoering van de vredesakkoorden uit 1995. Die maakten een einde aan een bijna vier jaar durende oorlog die aan 100.000 mensen het leven kostte. De diplomaat, momenteel de Duitser Christian Schmidt, heeft veel macht: hij mag wetten invoeren of juist buiten werking stellen en politici de laan uitsturen. Dodik kwam als president veelvuldig met hem in botsing. Vooral omdat hij, in strijd met eerdere afspraken en besluiten, steeds meer autonomie opeiste voor Republika Srpska, en zelfs aanstuurde op afscheiding van Bosnië en Herzegovina. De Bosniakken (moslims) en Bosnische Kroaten, de twee andere grote bevolkingsgroepen van het land, zijn daar mordicus tegen en waarschuwden voor een nieuw conflict. De spanningen liepen daardoor de afgelopen jaren langzaamaan steeds verder op. De veroordeling van Dodik bracht die spanningen tot een kookpunt. Hij ging in beroep en voerde via het parlement wetten in die duidelijk voorsorteerden op afscheiding. In augustus zette de Bosnische kiesraad hem uit zijn ambt en schreef hij nieuwe verkiezingen uit voor 23 november. Maar Dodik gaf geen krimp. Hij kondigde een referendum aan waarin de bevolking zich mocht uitspreken over de geldigheid van het vonnis. Dodik speelde hoog spel en zijn positie begon te wankelen. Hij kocht zijn celstraf af met een geldboete - en erkende daarmee feitelijk de uitspraak en het hof. Officiële besluiten werden niet langer door hem, maar door een van de twee vicepresidenten van Republika Srpska ondertekend. Nadat hij eerder had gezegd dat zijn partij de nieuwe verkiezingen zou boycotten, kwam hij eerder deze maand toch met een kandidaat. Daarmee erkende hij in feite dat hij geen president meer was. Gisteren benoemde het parlement partijgenoot Ana Trisic-Babic als interim-president, tot aan de verkiezingen. Daarmee deed Dodik, zonder er woorden aan vuil te maken, afstand van zijn positie. Het parlement trok ook enkele wetten in die op initiatief van Dodik na zijn veroordeling van kracht waren geworden, zoals het verbod van de landelijke politie en rechters om hun werk te doen op het grondgebied van Republika Srpska. Isolement Dat Dodik ondanks alle bravoure en dreigementen nu een stap opzij doet, komt vermoedelijk doordat hij steeds meer alleen kwam te staan. Essentiële steun van buiten zijn partij bleef uit. Zo gingen de inwoners van Republika Srpska in al die maanden niet één keer spontaan de straat op om hun president te verdedigen. Ook mislukte zijn strategie om zijn veroordeling te verkopen als een straf voor alle Bosnische Serviërs. De politieke oppositie in Republika Srpska weigerde zich aan te sluiten bij de boycot van de verkiezingen. Ook kreeg hij de Russische president Poetin niet zo ver zijn plan voor afscheiding te steunen. Begin deze maand zagen Poetin en Dodik elkaar, zeker niet voor het eerst. Poetin heeft Dodik altijd gesteund, maar zijn idee voor een splitsing van het land nooit publiekelijk verdedigd. Ook de inschatting dat de Verenigde Staten onder president Trump wel zouden voelen voor een nationalistische koers, bleek ijdel. President Aleksandar Vucic van buurland en grote broer Servië was het tot slot niet eens met Dodiks veroordeling, maar heeft openlijk altijd de "territoriale integriteit" van Bosnië en Herzegovina verdedigd. Opluchting En dus restte Dodik weinig anders dan zich bij de situatie neer te leggen, nadat hij 27 jaar de politiek van Republika Srpska en Bosnië en Herzegovina domineerde. Aanvankelijk als gematigd alternatief voor de veroordeelde oorlogsmisdadiger Radovan Karadzic, openlijk geprezen door de Verenigde Staten, later als steeds radicalere nationalist. Voor veel Bosniërs uit alle bevolkingsgroepen is deze stap een opluchting. Maar weinigen dachten echt dat Dodik uit was op een gewapende strijd, maar met zoveel bevroren conflicten kun je geweld op de Balkan nooit helemaal uitsluiten....