Nederlandse EU-invloed 'verschrompeld' tijdens kabinet-Schoof

24/10 07:15 - Nederlandse EU-invloed 'verschrompeld' tijdens kabinet-Schoof
De Europese top vandaag is de laatste voor de verkiezingen in Nederland. In de Brusselse wandelgangen klinken harde woorden over wat het kabinet-Schoof de afgelopen anderhalf jaar voor elkaar kreeg. "Niemand luistert meer naar Nederland", vertelt een topdiplomaat die anoniem wil blijven. Een ander noemt de invloed van Nederland verschrompeld. "Waarom zouden we die Schoof tegemoetkomen?", valt te horen bij ambtenaren van de Europese Commissie. Het kabinet begon ambitieus. De verwachtingen van wat er in Brussel te halen zou zijn, waren hooggespannen. Er moest een 'opt-out' op asiel komen, net als uitzonderingen voor natuur en stikstof. Verder wilde het kabinet dat Nederland minder ging bijdragen aan de EU-begroting. Fractievoorzitters aan de knoppen De Brusselse praktijk bleek weerbarstig. "Het kabinet heeft zichzelf natuurlijk enorm overschat", zegt Henne Schuwer, oud-ambassadeur in België en de Verenigde Staten. Hij werkte jarenlang namens Nederland als diplomaat in Brussel. Als voorbeeld noemt Schuwer het stikstofprobleem. "De BBB zegt: we gaan dat even regelen. We gaan met de vuist op tafel slaan in Brussel. Daar is niks van terechtgekomen." Volgens de oud-diplomaat ontbrak Brusselse ervaring in het kabinet. "Ze dachten: de mensen die voor mij in het kabinet zaten, hadden geen ruggengraat en ik heb dat wel, dus ik zal ze even een poepie laten ruiken. Maar zo werkt het niet. Brussel is een machine die je moet leren kennen." Ook oud-ambassadeur Pieter de Gooijer, jarenlang EU-ambassadeur namens Nederland, zag het kabinet-Schoof worstelen. "Dit kabinet heeft relatief weinig initiatief genomen en weinig ingebracht in Brussel. De meeste partijen waren natuurlijk behoorlijk eurosceptisch. Dat maakte het voor Schoof ook heel lastig. Die moet zich toch een beetje gevoeld hebben als de man die door een afstandsbediening bestuurd werd, met de vier fractievoorzitters aan de knoppen." De positiewisselingen na de val van het kabinet hielpen niet mee. Zo spraken binnen een jaar namens Nederland vier verschillende bewindspersonen met hun Europese collega's over migratie: Marjolein Faber (PVV), Teun Struycken (NSC), Eddy van Hijum (NSC) en David van Weel (VVD). Bij de bijeenkomsten van de Europese ministers van Buitenlandse Zaken volgden de Nederlandse afgevaardigden elkaar eveneens in rap tempo op. Nadat Casper Veldkamp (NSC) in augustus opgestapt was, moest Ruben Brekelmans (VVD) plots als minister van Defensie - zijn oorspronkelijke portefeuille - én als minister van Buitenlandse Zaken naar een Europees overleg. Begin deze week meldde Van Weel zich als demissionair minister van Buitenlandse Zaken bij zijn Europese collega's in Luxemburg. De wisselingen zijn oud-ambassadeur Schuwer niet ontgaan. "Ik mag aannemen dat de andere EU-ministers in zo'n Raad ook dachten: ik ben benieuwd welke Nederlander we vandaag weer gaan zien." Juist voor middelgrote landen als Nederland is het opbouwen van relaties met collega's uit andere landen van belang om iets voor elkaar te krijgen, zegt Schuwer. "En bij zo'n tombola kun je die relaties niet opbouwen." EU-leiders spreken over Oekraïne en klimaat De 27 EU-leiders behandelen tijdens de Europese top vandaag een aantal gevoelige onderwerpen. De EU-leiders bespreken nieuwe sancties tegen Rusland en een idee van de Europese Commissie om 140 miljard euro aan bevroren Russisch geld via een leenconstructie aan Oekraïne te geven. De Oekraïense president Zelensky zal bij een deel van de top aanwezig zijn. Ook staat klimaat op de agenda. De EU-landen zijn het nog altijd niet eens over een nieuw klimaatdoel voor 2040. Meerdere grote landen vrezen dat te ambitieuze klimaatambities ten koste gaan van de economie. Ten slotte praten de EU-leiders ook over migratie en de situatie in het Midden-Oosten. Journalist Andy Bounds relativeert de geslonken invloed van Nederland. Bounds volgt Nederland voor de Britse krant Financial Times, de meest gelezen krant in de Brusselse bubbel. "Ja, de positie van Nederland is minder dan hij was, maar we moeten het ook niet overdrijven." "Nederland presteerde in Brussel eigenlijk altijd boven zijn niveau toen Mark Rutte nog premier was", zegt Bounds. Zijn vertrek was volgens hem alsof een voetbalteam na tien jaar zijn trainer verliest. "Rutte kende iedereen en iedereen hem. Hij werd gerespecteerd. Het was voor Schoof hoe dan ook moeilijk om dat verlies goed te maken." Daar komt bovenop dat Schoof geen lid is van een politieke partij. Daardoor raakte Nederland ook de toegang kwijt tot leiders die tot dezelfde politieke familie in Europa horen en die altijd bijeenkomsten organiseren voorafgaand aan de Europese toppen. Goede ambtenaren Een nieuw kabinet moet de positie in de EU opnieuw versterken. Als vijfde economie van de unie is Nederland in principe altijd een serieuze gesprekspartner. Maar de formatie kan nog wel even duren. "Brussel wacht niet op een nieuw kabinet, de trein dendert hier door", zegt een betrokkene. "Op dit moment is de discussie over de nieuwe begroting van de EU al in volle hevigheid losgebarsten, en zonder politiek mandaat is het moeilijk om het initiatief naar je toe te trekken. Dan kun je voor voldongen feiten komen te staan die slecht zijn voor Nederland zonder dat er goed naar de Nederlandse positie geluisterd is." Toch denkt zowel oud-diplomaat Schuwer als journalist Bounds dat Nederland met een stabiel kabinet zijn positie redelijk snel weer kan herstellen. Nederland beschikt volgens beiden over goede ambtenaren in Brussel. "Zij weten heel goed hoe ze hun boodschap moeten verkopen", zegt Bounds. Dat is een voordeel ten opzichte van andere landen, vindt Schuwer. "Maar dat voordeel moet je als bewindspersoon wel benutten."...